زیست‌بوم
نوسازی نیروگاه‌ها بر محور آمایش سرزمین
اجرای طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی از آنجا که با مؤلفه‌های آمایش سرزمین همخوانی ندارد در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است
آرشین برزگر| قزوین ـ خبرنگار:
به تازگی طرح توسعه نیروگاه برق شهید رجایی و ساخت نیروگاه سیکل ترکیبی قزوین با اعتباری بالغ بر 700 میلیارد تومان در دستور کار قرار گرفته است. طبق برآورد، با اجرای طرح‌های توسعه و عمرانی در نیروگاه شهید رجایی، میزان تولید سالانه انرژی در این نیروگاه به 20 میلیارد کیلووات ساعت میرسد.
به نظر میرسد توسعه نیروگاه شهید رجایی متناسب با مؤلفه‌های آمایش سرزمین نیست و طی اجرای طرح‌های آمایشی با توسعه نیروگاه مخالفت شده است.
بدیهی است طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی زمانی کارآمد و مؤثر خواهد بود که با اهداف آمایش منطقه‌ای همخوانی داشته باشد به گونه‌ای که انتخاب نوع طرح توسعه متناسب با ظرفیت‌های زیست‌محیطی و اقلیمی باشد و به بهره‌وری مطلوب از منابع منطقه‌ای منجر شود نه تخریب منابع ملی.
از آنجا که طرح توسعه نیروگاه برق شهید رجایی قزوین با راهبردهای پیشنهادی سند آمایش توسعه استان تناسبی ندارد، این سؤال برای مردم و کارشناسان مطرح می‌شود که چرا این طرح اصولاً تعریف شده است؟
بارگذاری بیش از توان زیست‌محیطی
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قزوین با یادآوری این‌که در بحث آمایش، دنبال برقراری تعادل بین انسان، فضا و فعالیت‌هایی هستیم که در پهنه سرزمینی استان انجام می‌شوند، گفت: به عبارت دیگر می‌خواهیم بدانیم که چه فعالیت‌های توسعه‌ای را با چه ترکیبی در پهنه سرزمینی مستقر کنیم؟
ابوالفضل یاری توسعه نیروگاه و شبکه‌های برق و انرژی را از چالش‌های توسعه آمایش محور در استان دانست و بیان کرد: مطالعات ما براساس اسناد بالادستی آمایش نشان می‌دهد که در مورد ظرفیت اکولوژیکی استان در برخی پهنه‌های سرزمینی با بارگذاری بیش از حد توان زیست‌محیطی در استان مواجهیم.
برای نمونه در حوزه صنعتی شهرستان‌های آبیک و البرز 6 برابر توان زیست‌محیطی بارگذاری کرده‌ایم که می‌تواند تبعات منفی زیادی برای استان قزوین داشته باشد. برعکس، بعضی شهرستان‌ها و مناطق ما مثل آوج، الموت و طارم هم از توان اکولوژیکی بالایی برخوردارند و هنوز در آنها استقرار کافی صنایع را نداشته‌ایم.
وی با اشاره به این‌که سیاست‌های استان مغایر با سیاست‌های کلان کشور در حوزه نیروگاهی نیست، افزود: چنانچه بتوانیم این دو رهیافت را با هم تلفیق و مدیریت کنیم، شاید به ساخت نیروگاه جدید با مقیاس تولید هزار مگاواتی نیروی برق نیاز نباشد آن هم در پهنه سرزمینی مثل قزوین که دشت محدود و عوامل آسیب‌زای بسیاری در حوزه زیست‌محیطی دارد.
این مسئول ادامه داد: استفاده از گاز به جای مازوت و همچنین تغییر رویه‌ها و فرایندهای تولید دیگر شروط ما در اجرای طرح‌های توسعه‌ای این نیروگاه هستند. به شرطی که با بیشترین کارایی بتوانیم تولید برق داشته باشیم، چراکه نیروگاه‌های سیکل ترکیبی موجود در کشور با راندمان بسیار کمتری نسبت به نمونه‌های مشابه خود در سطح دنیا فعالیت می‌کنند.
بازسازی و نوسازی
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قزوین اعتقاد دارد آنچه مد نظر دستگاه او در طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی است فقط بحث بازسازی و نوسازی وضع موجود و تغییر فناوری است.
یاری با اشاره به این‌که بحث مصرف گاز، توسعه فرایندها و افزایش راندمان در این نیروگاه به خوبی مدیریت می‌شود، گفت: تا این لحظه با توجه به محدودیت‌های یادشده و محدودیت منابع اعتباری هنوز کارهای اجرایی تحت عنوان فاز 2 یا توسعه زیرساخت شروع نشده است.
وی با بیان این‌که بر پایه اسناد آمایش و محیط زیست استان فقط با ساخت هر نوع نیروگاهی که کلاس اف و براساس فناوری زیمنس باشد موافقت می‌شود، افزود: اگر در نهایت بنا بر اجرای طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی باشد، تلاش می‌کنیم حداقل آثار زیست‌محیطی را داشته باشیم و نظر نهادهای مسئول استان را تا حد امکان در این قضیه اعمال کنیم.
لزوم مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان نیز درباره چالش‌های ساخت نیروگاه جدید در پهنه مینودری اظهار کرد: طبق تجربه‌ای که امروز داریم، هر نیروگاهی که شروع به فعالیت می‌کند قطعاً بر سایر منابع تاثیر منفی می‌گذارد. در ضمن استفاده از منابع سوخت فسیلی حتماً در شرایط کیفی آب‌وهوای استان اثرگذار است.
حسن پسندیده با بیان این‌که در طول یکی دو سالی که در اداره حفاظت محیط زیست استان قزوین هستم، طرحی به عنوان طرح توسعه در اختیار ما قرار داده نشده است، گفت: با توجه به ماهیت طرح‌هایی مانند ساختن نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و به دلیل تاثیراتی که در منابع زیستی دارند، ضرورت دارد قبل از هرگونه تصمیم‌گیری در مورد اجرای آنها، حتی در مرحله امکان‌سنجی یا مکان‌یابی، مطالعات جامع ارزیابی آثار زیست‌محیطی در مورد آنها داشته باشیم.
وی با یادآوری این‌که در استان قزوین منابع آبی، خاک و هوا و توان اکولوژیکی سرزمینی محدود است و نمی‌توانیم به هر قیمتی نیروگاهی را راه‌اندازی کنیم، افزود: قبل از استقرار نیروگاه باید ببینیم آیا منابع زیستی ما این اجازه را می‌دهد یا این توان را دارد که بتوانیم این نیروگاه را مستقر کنیم یا نه؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: در مورد توسعه نیروگاه شهید رجایی فقط در استفاده از منابع گازی تردیدهای جدی دارد. در این زمینه قول با حرف بسیار متفاوت است. وقتی تعیین میزان تخصیص گاز به نیروگاه یادشده در حیطه اختیارات استان نیست، عملاً مرکز تامین سوخت است که تعیین می‌کند چقدر از سوخت نیروگاه گاز، گازوئیل یا مازوت باشد.
بنابراین هیچ تضمینی وجود ندارد که در طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی به طور مستمر از سوخت گاز طبیعی استفاده کنیم و نمی‌توانیم این اطمینان را بدهیم که از سوخت‌های آلاینده بهره نمی‌گیریم. وقتی این تدبیر اتخاذ نشود و در مواقعی بنا به هر دلیلی نتوانیم از سوخت گاز استفاده کنیم، آثار منفی این آلاینده‌ها را چطور باید کنترل کرد؟
توسعه نیروگاه با سوخت گاز
مدیرعامل نیروگاه شهید رجایی درباره اهداف اجرای طرح توسعه این نیروگاه گفت: با توجه به سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی در زمینه افزایش کارایی شبکه برق کشور و همچنین تولید نیروگاه‌ها، شرکت مادرتخصصی تولید برق اقدام به تعریف طرحی کرده که در آن قرار است نیروگاه نوسازی شود.
علی فرهور در مورد انطباق نداشتن این طرح با سند آمایشی توسعه و ظرفیت زیست‌محیطی استان بیان کرد: در وزارت نیرو یا شرکت مادرتخصصی تولید برق حرارتی همه این عوامل در نظر گرفته می‌شود.
این‌که استان قزوین و چند استان مجاور چقدر در آینده به برق نیاز دارند و چه صنایعی باید در این مناطق ساخته شوند؟ در این گونه مطالعات، عواملی نظیر بافت جمعیتی کشور، صنایع و مصارف منطقه تعیین می‌کنند که آیا در یک منطقه نیروگاه وجود داشته باشد یا نه؟
وی با رد شایعات در مورد توسعه نیروگاه مزبور با استفاده از سوخت‌های آلاینده فسیلی مانند مازوت توضیح داد: وقتی که می‌توانیم توسعه را بر مبنای منابع گازی انجام بدهیم، طبعاً اولویت ما توسعه صنایع گازی است. در ضمن اگر بتوانیم اعتبارات طرح را تهیه کنیم، با شرکت‌های ایرانی نیروگاه را نوسازی خواهیم کرد.
